75. rocznica śmierci św. Teresy Benedykty od Krzyża

8 sierpnia, 2017

Jak wczuć się w Auschwitz?

Edyta Stein, Hanna Ulatowska i Martin Blum
Wernisaż wystawy „Auschwitz dzisiaj“, fotografie Martina Blume

Dzisiejsza kultura pamięci dotycząca „Auschwitz“ i związane z tym zagadnieniem tematy , cierpią z powodu rosnącego dystansu młodego pokolenia do historycznych wydarzeń. Nagłówki takie jak „Selfi w Auschwitz” można znaleźć w mediach. Filmy fabularne zastępują spotkania ze świadkami. Dyskusje i teorie wypierają wzruszenie ludzkie. Jak można odpowiednio wczuć się w Auschwitz, w głębokie ludzkie rozumienie ówczesnej tragedii? Jest to kluczowe wyzwanie, aby pamięć była owocna na rzecz ludzkiej kultury przyszłości. To wyzwanie chcemy podjąć w naszych rozważaniach.

Zaczynamy od antropologicznej podstawy: obraz człowieka odnośnie jego relacji do innych, możliwości i granicy wczucia się w innego. Służą nam do tego refleksje Edyty Stein, pochodzące z jej pracy doktorskiej „O problemie wczucia” z 1916 roku. Wtedy jeszcze Edyta Stein nie była chrześcijanką, ale antropologiczne tematy, nad którymi wówczas pracowała, rozwijała konsekwentnie przez całe życie. W roku 1942 została zamordowana w Auschwitz, w roku 1999 Papież Jan Paweł II ogłosił ją współpatronką Europy. Dla chrześcijańskiej refleksji po Auschwitz jej głos jest ważny i zadziwiająco aktualny.

Po teoretycznej refleksji przechodzimy do konkretnych doświadczeń związanych z Auschwitz. Pani Hanna Ulatowska, która jako dziecko była uwięziona w Birkenau, podzieli się z nami przemyśleniami na temat znaczenia wczucia w realiach obozowych. Nie było tak, że w obozie Auschwitz wśród współwięźniów nie odczuwano już współczucia; ono było niezbędne dla przetrwania. Hanna Ulatowska jest obecnie profesorem na Uniwersytecie w Dallas, Teksas USA, zajmującą się zaburzeniami komunikacji. Przedstawi wyniki swoich badań nad traumami byłych więźniów, przybliży zagadnienie długoterminowych śladów doświadczenia Auschwitz.

W trzeciej części naszych rozważań oddamy głos samemu autorowi wystawy „Auschwitz dzisiaj“ – Martinowi Blume. Artysta zmarł niestety w 2015 roku, dlatego usłyszymy go w nagranej dwa lata temu video – prezentacji. Martin miał kontakt z Hanną Ulatowską i innymi byłymi więźniami. Starał się sfotografować Auschwitz w taki sposób, aby dla oglądających jego zdjęcia stały się one podróżą w tajemnice Auschwitz, pomostem pomiędzy „dzisiaj” i „wtedy”, a także pomiędzy „tu” i „tam” – dotykając transcendencji, a zarazem świadomie respektując granice możliwości wczucia się w dramat ludzi, dla których doświadczenie Auschwitz nie było niczym nie zapośredniczone.

Zmaganie się z problemem wczucia w Auschwitz jest ważnym wkładem do dyskusji o odpowiedzialnej, kształtowanej przez chrześcijański obraz człowieka kulturze pamięci. W publicznym sporze o kształt przyszłości kluczowe znaczenie ma zdolność do wczucia się w cierpienie innego. Chodzi o to, abyśmy „po Auschwitz” nie tracili ludzkich relacji, ale przeciwnie – umocnili je.

Program

15:00 Powitanie, Ks. dyr. Jan Nowak
15:05 Znaczenie wczucia dla kultury pamięci w kontekście dyskusji o kształcie przyszłości, Ks. dr Manfred Deselaers
15:20 Edyta Stein o zagadnieniu wczucia, Jadwiga Guerrero van der Meijden, UJ Kraków
15:40 Empatia w Auschwitz , prof. Hanna Ulatowska, Texas USA, była więźniarka obozu Auschwitz- Birkenau, profesor Uniwersytetu w Dallas, Texas USA
16.00 Martin Blume o projekcie „Auschwitz dzisiaj” , Video-prezentacja
16:10 Otwarcie wystawy
17:00 Msza św. z okazji 75. rocznicy śmierci św. Teresy Benedykty od Krzyża
Miejsce: Kaplica Sióstr Karmelitanek w Oświęcimiu